Sprawozdanie z działalności Środowiskowego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brwinowie

za rok 2009.

                W roku 2009 Środowiskowy Ośrodek Pomocy Społecznej (ŚOPS) w Brwinowie konsekwentnie realizował działania zmierzające do osiągnięcia celów strategicznych i operacyjnych wytyczonych w Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Brwinów na lata 2008-2013.

Opis działań w odniesieniu do celów strategicznych:

Cel strategiczny nr 1 - Tworzenie warunków sprzyjających umacnianiu rodziny

·          Praca socjalna na rzecz rodzin niewydolnych wychowawczo, rozumiana jako stała praca z rodziną mająca na celu wykształcenie postaw i zachowań zmierzających do poprawy sytuacji życiowej

·          Diagnozowanie potrzeb i problemów rodzin, zwłaszcza niepełnych i wielodzietnych.

·          Współpraca ze szkołami i innymi instytucjami oparta przede wszystkim na pracy zespołów interdyscyplinarnych.

·          Zabezpieczenie potrzeb dzieci i młodzieży w zakresie dożywiania, zaopatrzenia w odzież i materiały szkolne.

·          Poradnictwo psychologiczne i prawne w zakresie problemów wychowawczych, prawa rodzinnego i przemocy w rodzinie.

·          Imprezy dla dzieci i rodziców.

·          Organizacja wypoczynku letniego

                          Pracę socjalną można zdefiniować jako sztukę, naukę i zawód, który pomaga ludziom rozwiązywać problemy osobiste, grupowe (zwłaszcza rodzinne) oraz zbiorowe. Jest to najważniejsza część działalności ŚOPS, realizowana przez pracowników  socjalnych, mających odpowiednie przygotowanie zawodowe i doświadczenie w pracy z osobami w trudnej sytuacji życiowej. Niestety jest to działalność właściwie nie dająca się przełożyć na suchy, statystyczny język. Wkład pracy socjalnej będzie też różnił się w zależności od problemów występujących w poszczególnych rodzinach. Czasami wystarczają działania wyłącznie ratownicze bądź opiekuńcze, ale niejednokrotnie trzeba włączyć działania pomocowe lub kompensacyjne. Pracownicy socjalni w roku 2009 zrealizowali 2557 interwencji (2059 w 2008 r.).

                         Każdorazowe udzielenie pomocy poprzedzone jest dokładnym wywiadem środowiskowym, mającym na celu prawidłowe zdiagnozowanie problemu klienta. Na podstawie wywiadu opracowywany jest plan pomocy. Bardzo często praca z rodziną prowadzona jest we współpracy z innymi instytucjami i organizacjami. Ważnym elementem współpracy są zespoły interdyscyplinarne działające przy każdej szkole. Podstawę zespołu stanowi pedagog, pracownik socjalny i dzielnicowy, włączane są również inne kluczowe osoby np. kurator. Zespoły zbierają się raz w miesiącu.                                                      Pomoc w ramach rządowego Programu „Dożywianie” wyniosła łącznie 225.818 zł. (w tym 115.440 zł dotacji przekazanej przez MUW) i przyznawana była w następujących formach:

·          dożywianie dzieci - w 2009 r. na koszt gminy opłacane były obiady w szkołach i przedszkolach dla 165 dzieci na łączną kwotę 82.104 zł. Za tę kwotę zakupiono 16.466 obiadów.

·          zapewnienie posiłku osobom starszym i chorym - od roku 2008 w siedzibie Ośrodka wydawane są posiłki dla osób najuboższych na mocy umowy z firmą „Wesbal” z Pruszkowa. Posiłki przywożone są w jednorazowych naczyniach i zawierają dwa dania. Ogółem w 2009 roku Ośrodek żywił 21 osób, ponosząc koszt 12.163 zł.

·          świadczenia pieniężne na zakup żywności i świadczenia w naturze (talony do sklepu spożywczego). Świadczenia pieniężne wyniosły łącznie 112.307 zł i otrzymało je 597 osób i rodzin, a świadczenia w naturze wyniosły 1000 zł i skorzystały z nich 4 osoby.

Rodziny i osoby mogą korzystać z pomocy psychologicznej i prawnej. W roku 2009 z pomocy psychologa skorzystało 34 osoby (w tym 18 w ramach projektu), a z pomocy prawnej 54 osoby.

      ŚOPS jest również organizatorem imprez dla dzieci. Podczas ferii zimowych dzieci pojechały dwukrotnie do kina (33 dzieci). Z okazji Dnia Dziecka miał miejsce wyjazd do Jura Parku w Bałtowie, w którym wzięło udział 45 dzieci. ŚOPS zorganizował także dwie bardzo udane imprezy Mikołajkowe dla dzieci i ich rodziców – w Brwinowie i w Żółwinie, w których uczestniczyło łącznie 101 dzieci.   W sierpniu ŚOPS zorganizował również wyjazd na kolonie letnie do Zakopanego, w którym udział wzięło 33 dzieci, a koszt wyniósł 15.378 zł.

Cel strategiczny nr 2 - Redukowanie zjawiska ubóstwa i wykluczenia społecznego

·          Zmniejszanie skutków ubóstwa i wykluczenia społecznego poprzez stałą pomoc rzeczową i finansową.

·          Rozwijanie stałej współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie poradnictwa zawodowego i organizacji prac społecznie użytecznych na podstawie porozumienia z 22 czerwca 2009 r.

·          Realizacja projektu „Od apatii do sukcesu!”współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, skierowanego do osób długotrwale bezrobotnych, a w szczególności kobiet.

·          Wsparcie osób zagrożonych bezdomnością poprzez system dodatków mieszkaniowych i zasiłków celowych na energię elektryczną, gaz, wodę i opał.

W 2009 roku z materialnych świadczeń pomocy społecznej skorzystały 692 rodziny, otrzymując następujące formy pomocy:

1.       zasiłki stałe, które od 1 lipca 2009 stały się zadaniem własnym gminy, otrzymywało 108 osób w łącznej kwocie 344.857 zł. rozłożonej na 1014 świadczeń,

2.       zasiłki okresowe - przyznawane ze względu na trudną sytuację życiową spowodowaną bezrobociem, chorobą lub niepełnosprawnością. Zasiłek ten jest zadaniem obowiązkowym gminy. W roku 2009 zasiłki były wypłacane z dotacji celowej na zadania własne z Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego. Zasiłki okresowe otrzymało 67 rodzin na łączną kwotę 90.342 zł.

3.       zasiłki celowe - przyznawane na zaspokojenie istotnych potrzeb życiowych osób i rodzin, takich jak: żywność, opał, wydatki mieszkaniowe, leki. Z zasiłków celowych  skorzystało 409 osób lub rodzin, otrzymując w sumie 355.442 zł. Część zasiłków celowych przyznawana jest w formie niepieniężnej (przelewy, talony), aby zabezpieczyć prawidłowe wykorzystanie świadczenia.

W ramach porozumienia podpisanego z Powiatowym Urzędem Pracy (PUP) ŚOPS organizuje prace społecznie użyteczne. Jest to forma aktywizacji zawodowej, skierowanej do osób długotrwale bezrobotnych. Pracują przez 10 h w tygodniu, otrzymując wynagrodzenie nie obciążone podatkiem dochodowym (mieści się w kwocie wolnej od podatku). W ŚOPS bezrobotni zatrudniani są przy realizacji usług opiekuńczych i do prowadzenia magazynu odzieżowego. ŚOPS zatrudniał 10 bezrobotnych, którzy przepracowali 1.499 h, otrzymując łącznie 9.443,70 zł, z czego gmina Brwinów pokryła jedynie 5.266,80 zł. Współpraca z PUP dotyczy również aktywizacji dłużników alimentacyjnych, mających zobowiązania finansowe tytułem wypłacanych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

                Najważniejszym działaniem ŚOPS w zakresie aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych pozostaje jednak projekt „Od apatii do sukcesu!” współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Projekt rozpoczęty w 2008 r., skierowany jest do osób bezrobotnych lub pozostających poza rynkiem pracy, niepełnosprawnych, przede wszystkim kobiet. W roku 2008 w projekcie brały udział kobiety młode, które z powodów wczesnego macierzyństwa nie zdobyły zawodu i miały trudności z odnalezieniem się na rynku pracy. Natomiast w roku 2009 w projekcie wzięło udział 15 osób (w tym 4 mężczyzn, 2 osoby niepełnosprawne),  których dominującym problemem było długotrwałe pozostawanie poza rynkiem pracy. Założeniem projektu było przeszkolenie uczestników i umożliwienie im zdobycie kwalifikacji potrzebnych na rynku pracy, zapewniając jednocześnie wsparcie psychologa, doradcy zawodowego i pracownika socjalnego. Projekt rozpoczynało szkolenie umożliwiające poznanie swoich mocnych stron i predyspozycji, a także zdobycie umiejętności poruszania się na rynku pracy. Zostało również zorganizowane szkolenie z podstaw obsługi komputera i Internetu. Następnie uczestnicy mieli możliwość zdobycia kwalifikacji w samodzielnie wybranym zawodzie. Projekt prowadzony był pod kątem zdobycia wiedzy i umiejętności założenia spółdzielni socjalnej. Aktualnie uczestnicy podjęli starania o utworzenie takiej spółdzielni.

                Wartość projektu w 2009 r. wyniosła 135.863,61 zł. z czego kwota dofinansowania z EFS to  121.597,93 zł. Środki pozyskane z EFS pokryły koszty działań przewidzianych w projekcie oraz koszt 1 etatu pracownika socjalnego, zatrudnionego celem podniesienia jakości i skutecznego pracy socjalnej.

                Dodatki mieszkaniowe – jako kolejny cel operacyjny – to forma pomocy mająca na celu minimalizację kosztów utrzymania lokalu, a przez to zapobieżenie ew. eksmisji. W 2009 r. ŚOPS wypłacał  dodatki dla 61 rodzin na łączną kwotę 79.179,80 zł. Kwota ta pochodzi całkowicie z budżetu gminy.

Cel strategiczny nr 3 - Poprawa jakości życia osób starszych, samotnych i niepełnosprawnych

·          Sprawny system usług opiekuńczych dla osób starszych i niepełnosprawnych,

·          Rozwijanie specjalistycznych usług opiekuńczych w zakresie rehabilitacji osób niepełnosprawnych i pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi,

·          Promocja i rozwijanie wolontariatu, jako jednej z form pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym,

·          Dofinansowanie pobytu w domach pomocy społecznej dla osób wymagających opieki całodobowej,

·          Aktywizacja osób starszych poprzez uczestnictwo w imprezach integracyjnych i okolicznościowych.

Usługi opiekuńcze są świadczone przez opiekunki domowe zatrudniane przez ŚOPS na umowę o pracę i umowę zlecenie. Pod opieką Ośrodka w 2009 r. znajdowało się 116 osób (o 30 więcej niż w roku 2008!), a roczny koszt usług wyniósł 557.395 zł. (o 67.406 zł więcej niż w 2008). Z tej formy pomocy korzystają osoby samotne, chore i niedołężne. Opiekunki świadczą pomoc w następującym zakresie: przygotowywanie posiłków, karmienie chorych, zakupy, pranie, sprzątanie, załatwianie spraw urzędowych, mycie chorych, zmiana bielizny osobistej i pościelowej, pomoc w załatwianiu czynności fizjologicznych, pielęgnacja odleżyn i odparzeń. Od 2008 r. rozszerzona została oferta usług opiekuńczych o usługi specjalistyczne. Usługi te świadczą rehabilitanci i korzystają z nich niepełnosprawni dorośli i dzieci. Koszt tych usług to 2.578 zł.

Zadaniem obowiązkowym, zleconym gminie jest również udzielenie pomocy w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Celem usług jest usprawnienie osoby chorej tak, aby samodzielnie mogła funkcjonować w społeczeństwie. Realizacja usług polega na zorganizowaniu pracy z odpowiednim do schorzenia specjalistą (pielęgniarka psychiatryczna, pedagog specjalny, psycholog, terapeuta zajęciowy), na podstawie indywidualnego programu terapeutycznego. W roku 2009 Ośrodek objął usługami 8 osób - 4 dzieci z rozpoznanym autyzmem bądź innymi schorzeniami, 3 osoby dorosłe ze schizofrenią i 1 dziecko niepełnosprawne intelektualnie. Koszt usług wyniósł 40.098,86 zł.

Od jesieni 2009 zaczął aktywnie działać wolontariat. Udało się nawiązać współpracę ze wspaniałą, zaangażowaną osobą – urodzoną wolontariuszką, która została koordynatorem wolontariatu w ŚOPS. Odbiorcami działań wolontariuszy są przede wszystkim osoby starsze i dzieci. Wolontariat jest bardzo ważnym uzupełnieniem oferty pomocowej Ośrodka, gdyż na wiele działań brakuje pracowników i czasu. Pomoc dzieciom w nauce, towarzyszenie osobom starszym i niepełnosprawnym, są to działania bardzo ważne, które niejednokrotnie umykają w ilości zadań realizowanych przez Ośrodek.

Osobom starszym, których ze względu na stan zdrowia nie da się utrzymać w środowisku,  ŚOPS dofinansowuje pobyt w całodobowych domach pomocy społecznej (DPS). Jest to koszt własny gminy. W 2009r. ŚOPS wydał 98.350 zł pokrywając koszt pobytu 12 osób w placówkach opieki całodobowej.

W naszej gminie obserwujemy proces starzenia się społeczeństwa. Rośnie stale liczba osób korzystających z usług opiekuńczych i kierowanych do DPS. Wyraźnie rysuje się konieczność utworzenia domu dziennego pobytu dla osób starszych. Wielu naszych podopiecznych narzeka na samotność. ŚOPS stara się wyjść naprzeciw potrzeb ludzi starszych poprzez organizowanie imprez okolicznościowych i integracyjnych. W roku 2009 odbyły się następujące imprezy:

Ø        02.04.2009r. Spotkanie Wielkanocne w Karolinie połączone ze zwiedzaniem muzeum, projekcja filmu ,,Od autentyku do stylizacji"

Ø        17.06.2010r.wycieczka do Żelazowej Woli

Ø        27.06.2009.Wycieczka do muzeum figur ruchomych w Sromowie rodziny Brzozowskich, ognisko w plenerze

Ø        17.11.2009r.Dzień Seniora w Domu Kultury w Brwinowie, projekcja filmu o 60 rocznicy Bitwy pod Brwinowem, występ aktora Stanisława Banasiuka

Ø        20.11.2009r. Koncert zespołu Mazowsze ,,Dla sąsiadów''

Cel strategiczny nr 4 - Budowa sprawnego systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień

·          Ścisła współpraca ze stowarzyszeniami trzeźwościowymi działającymi na terenie gminy Brwinów.

·          Zatrudnienie terapeuty z dziedziny uzależnień

·          Pomoc psychologiczna, prawna i materialna dla osób z problemem przemocy w rodzinie.

Zasadniczo w gminie Brwinów jednostką odpowiedzialną za właściwie funkcjonujący system profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień jest Gminny Ośrodek Pracy z Rodziną, prowadzący jednocześnie 4 świetlice środowiskowe. Jednakże ŚOPS również uczestniczy w rozwiązywaniu problemów osób uzależnionych prowadząc prace socjalną z osobami uzależnionymi poprzez działania motywujące do podjęcia terapii, informując o miejscach, w których można uzyskać profesjonalną pomoc i wsparcie. Jednocześnie ŚOPS współpracuje ze Stowarzyszeniem Trzeźwościowym „Szansa”, zatrudniając terapeutę ds. uzależnień dla członków stowarzyszenia i mieszkańców gminy Brwinów. Koszt zatrudnienia terapeuty to 12.000 zł rocznie. Oprócz terapeuty ŚOPS zatrudnia również psychologa i prawnika, którzy są przygotowani do świadczenia pomocy osobom z problemem przemocy w rodzinie.

Cel strategiczny nr 5 - Wzmacnianie lokalnej społeczności w samodzielnym rozwiązywaniu własnych problemów

·          Promowanie idei wolontariatu i pozyskiwania wolontariuszy,

·          Wspieranie organizacyjne istniejących organizacji pozarządowych,

·          Systematyczne wzmacnianie kadr Środowiskowego Ośrodka Pomocy Społecznej poprzez dokształcanie i utrzymanie odpowiedniej liczby pracowników socjalnych.

Profesjonalna kadra jest fundamentem pracy z osobami zgłaszającymi się o pomoc. W roku 2009 udało się osiągnąć ustawowy wskaźnik zatrudnienia pracowników socjalnych – 1 pracownik na 2.000 mieszkańców. Na razie jest to wskaźnik wyłącznie etatowy, gdyż 1 pracownik jest na długim zwolnieniu, a kolejny jest finansowany z EFS. Pracownicy socjalni mają przeważnie wyższe wykształcenie (7 osób na 10), ukończone specjalizacje z zakresu pracy socjalnej (4 osoby), cały czas uczestniczą w szkoleniach podnoszących ich wiedzę i umiejętność zawodowe. Preferowane są szkolenia organizowane przez Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej w ramach projektu unijnego dotyczącego podnoszenia kwalifikacji kadr. Tematyka tych szkoleń ściśle wiąże się ze specyfiką pracy, a jednocześnie koszt szkoleń pokrywany jest całkowicie z EFS.

Środowiskowy Ośrodek Pomocy Społecznej w liczbach

                 W roku 2009 Środowiskowy Ośrodek Pomocy Społecznej przyjął następujące ilości zgłoszeń i wniosków, w porównaniu z ubiegłymi latami

Ilość decyzji wydawanych przez ŚOPS:        

Świadczenia rodzinne realizowane przez ŚOPS na podstawie ustawy

z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych

                 Od 1 maja 2004 r. ŚOPS realizuje wypłatę świadczeń rodzinnych. Jest zadanie obowiązkowe, zlecone gminie, finansowane w całości przez MUW. Świadczenia rodzinne są podstawowym wsparciem rodzin o najniższych dochodach. Podzielić je można na następujące formy pomocy: zasiłek rodzinny i dodatki do niego, zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne i zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka tzw. „becikowe” Świadczenia rodzinne zwiększyły znacząco zakres zadań Ośrodka, powodując napływ nowych klientów.

                Świadczenia rodzinne otrzymało w 2009 r. 882 rodziny na łączną kwotę 2.566.456 zł.

Fundusz alimentacyjny realizowany przez ŚOPS na podstawie ustawy

 z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (j.t. Dz. U z 2009 nr 1 poz. 7 ze zmianami)

W roku 2008 ŚOPS rozpoczął realizację nowego zadania – obsługę funduszu alimentacyjnego, wprowadzonego ustawą z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (j.t. Dz. U z 2009 nr 1 poz. 7 ze zmianami). Fundusz alimentacyjny zastąpił wprowadzoną w 2005 r. zaliczkę alimentacyjną, rozszerzając liczbę osób uprawnionych do otrzymywania świadczeń poprzez zwiększenie kryteriów dochodowych oraz uprawnienie osób pozostających w związkach małżeńskich. Ustawa nałożyła również nowe obowiązki na organy gminne w zakresie ścisłej współpracy z komornikami w celu lepszej egzekucji długów alimentacyjnych, a także rozeznawania sytuacji dłużników pod kątem możliwości spłaty zobowiązań. Przygotowywane są również wnioski do Powiatowego Urzędu Pracy o aktywizację dłużników, zawiadomienia do Prokuratury w przypadku uchylania się dłużników od obowiązku alimentacyjnego równolegle z wnioskami do Starosty o zatrzymanie prawa jazdy.

W 2009 r. z funduszu alimentacyjnego wypłacono 1316 świadczeń na łączną kwotę 467.410 zł dla 108 osób uprawnionych.

 Jednakże realizacja założeń ustawowych to nie tylko wypłata należnych świadczeń. Ośrodek jest zobowiązany do stałej współpracy z komornikami w celu skutecznej egzekucji zobowiązań alimentacyjnych od dłużników. Oprócz rozeznania sytuacji materialnej dłużników, Ośrodek jest zobowiązany do podejmowania działań aktywizujących dłużników do podjęcia zatrudnienia oraz do informowania Prokuratury o przypadkach uchylania się od obowiązku alimentacyjnego. Jest to praca żmudna i czasochłonna, ze względu na niechęć dłużników do podejmowania współpracy i trudne ustalenie ich miejsca pobytu i sytuacji materialnej.

Wydatki na działalność Środowiskowego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brwinowie

                Wydatki ponoszone przez Środowiskowy Ośrodek Pomocy Społecznej zgodnie z kwalifikacja budżetową księgowane są w dziale 852 – opieka społeczna. Dział ten dzieli się na następujące rozdziały:

85212 - świadczenia rodzinne

85213 – składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej

85214 – zasiłki i pomoc w naturze

85215 – dodatki mieszkaniowe

85219 – ośrodki pomocy społecznej

85228 – usługi opiekuńcze i specjalistyczne

85395 – dotacje celowe do zadań własnych.

                Wydatki na poszczególnych rozdziałach podzielone są zgodnie z zadaniami, jakie wykonuje Ośrodek na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. W rozdziałach (z wyjątkiem rozdziału 85219) zawarta została kwota pomocy, która w różnych formach została przekazana osobom potrzebującym z terenu gminy Brwinów. Natomiast rozdział 85219 dotyczy płac pracowników i utrzymania placówki. Jednakże w rozdziale tym również zaksięgowana jest jedna z obligatoryjnych form pomocy realizowana przez Ośrodek. Są to usługi opiekuńcze, realizowane przez Dział Usług Opiekuńczych. Opiekunki domowe sprawujące bezpośrednią opiekę nad chorymi w domu, zatrudnione są w Ośrodku na podstawie umów o pracę i płace ich są księgowane w rozdziale 85219, który zawiera wynagrodzenia wszystkich pracowników Ośrodka. Natomiast w rozdziale 85228 wymienione są wydatki na realizację usług opiekuńczych w formie umowy zlecenia. Umowy te zawierane są w przypadku, gdy zbyt duża ilość zgłoszeń wymaga zrealizowania większej ilości liczby godzin niż na to pozwala wymiar czasu pracy pracowników pełnoetatowych, a zwiększone zapotrzebowanie na usługi nie ma charakteru stałego, który wymagałby podpisania nowej umowy o pracę. W rozdziale 85228 księguje się również wydatki na realizację specjalistycznych usług opiekuńczych (zadanie zlecone, finansowane z dotacji MUW).

                 W roku 2009 budżet Ośrodka zamknął się w kwocie 6.297.290 zł., z czego na pomoc dla podopiecznych zostały przeznaczone następujące kwoty:

Kwota 5.026.808 zł stanowi 80 % ogólnych wydatków Ośrodka.

                Analizując podział wydatków w ŚOPS należy uwzględnić wysokość dotacji z Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego przeznaczonych na zadania zlecone gminie oraz dofinansowanie do zadań własnych gminy.

Dotacje z Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego wyniosły 4.028.117 zł i stanowiły w 2009 r. 64% budżetu ŚOPS, 1,9 % wynosiło dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego.